Aile içi şiddet hariç olmak üzere yabancılık unsuru taşıyanlar da dâhil olmak üzere, tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebilecekleri iş veya işlemlerden doğan özel hukuk uyuşmazlıklarında, aralarındaki sorunu sicile kayıtlı bir arabulucunun yardımı ile nihai olarak çözüme kavuşturma imkanı bulunan ve gizlilik, gönüllülük ve eşitlik ilkelerinin hakim olduğu alternatif bir çözüm yöntemidir.
Arabuluculuk, taraflar arasındaki uyuşmazlıkları dava dışında çözmeye ve anlaşma sağlamaya odaklanan bağımsız ve tarafsız bir üçüncü kişi olan arabulucu tarafından yürütülen bir müzakere sürecidir.
Geleneksel uyuşmazlık çözüm yöntemi dava açmaktır. Bunun dışında, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri bulunmaktadır.
Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden birisi de arabuluculuktur. Arabuluculuk, taraflar arasındaki uyuşmazlıkları dava dışında çözmeye ve anlaşma sağlamaya odaklanan bağımsız ve tarafsız bir üçüncü kişi olan arabulucu tarafından yürütülen bir müzakere sürecidir.
Arabuluculuk süreci, gizlilik, eşitlik ve gönüllülük ilkelerine dayanır. Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu ve ilgili mevzuat gereği bazı tür uyuşmazlıklarda dava açmadan önce arabuluculuğa başvurmak zorunludur.
Direkt Dava Açılamaz mı?
Bir hukuki uyuşmazlıkta taraflar, dava açmadan önce veya dava esnasında dilerlerse belirledikleri bir arabulucu yardımıyla uyuşmazlığı kesin olarak çözüme kavuşturabilirler. Dava şartı alanlarında ise arabuluculuk başvurusu zorunludur. Aksi halde açılan dava usulden reddedilecektir. Dava şartı alanları Ticari uyuşmazlıklar, iş uyuşmazlıkları, tüketici uyuşmazlıkları genel arabuluculuk dava şartı alanlarıdır.
Diğer dava şartı arabuluculuk alanları ise kira uyuşmazlıkları, komşuluk hukuku uyuşmazlıkları (komşu hakkı) ortaklığın giderilmesi uyuşmazlıkları, kat mülkiyetinden kaynaklanan uyuşmazlıklar (KMK) dır.
Tarımsal üretim faaliyetinden kaynaklanan uyuşmazlıklar da dava şartı arabuluculuğa tabidir.
Hukuki uyuşmazlık yaşayan gerçek ve tüzel kişiler şahsen veya kanuni temsilcileri vasıtasıyla arabuluculuğa başvurabilirler. Dava devam ederken yargılama esnasında davacı ve davalının kararlaştırmasıyla ve mahkemeye verecekleri bir dilekçe ile de yargılama için arabuluculuğa başvurabilirler.
İhtiyari arabuluculuk sürecinde herhangi bir süre sınırlaması yoktur, taraflar arabulucu ile belirledikleri sürelerde arabuluculuk faaliyetini yürütüp sonlandırabilirler. Ancak dava şartında arabuluculuğa başvuruda ticari uyuşmazlıklarda altı hafta içinde ve zorunlu hallerde iki hafta daha uzatılmak suretiyle toplamda sekiz haftada uyuşmazlık konuları neticelendirilmek zorundadır.
Tarımsal üretimden kaynaklanan uyuşmazlıklarda ise dava şartı olduğundan iki hafta içinde zorunlu hallerde ise bir hafta daha uzatılarak toplamda üç hafta içinde sonuca bağlanması gerekir. Diğer dava şartı arabuluculuk uyuşmazlıkların tamamında taraflar üç hafta zorunlu hallerde bir hafta daha uzatılarak toplamda dört hafta içinde müzakereleri sonlandırmak zorundadırlar. Sürenin yetmemesi sonucunda müzakerelerin zorunlu olarak anlaşmama ile bitmesi durumunda taraflar dilerlerse müzakerelere ihtiyari olarak devam edebilirler.